MARKERWAARD - IJSSELMEER

1e eeuw n. Chr.
10e eeuw
13e eeuw
15e eeuw
17e eeuw
19e eeuw

De veranderende contouren

Rond onze jaartelling (zie linker afbeelding) bestond het IJsselmeer (en een deel van het Markermeer) niet, het was gedeeltelijk land. Zoals ook in Oostelijk Flevoland (Swifterband cultuur) bestond dit gebied vroeger uit veenstroken en delta's van grote rivieren. De droogmaking van de Slimline Markermeer verandert historisch dus niet veel. En daarbij gaan we zeker niet voorbij aan de waarde van de natuur.

In Almere (huidige) werd een vuurplaats blootgelegd en in de Noordoospolder ontdekte men voetsporen in het zand. Duizenden jaren lang woonden er mensen in dit gebied. Ook bij de A27 en de Hoge Vaart (Zuidelijk Flevoland) werden resten van jagers- en verzamelaarkampen gevonden.

Texel zat nog aan Noord Holland vast en bij het Vlie was een open uitstroom naar de Noordzee. De kleine binnenzee was met het IJ verbonden.

de namen voor het water:
Flevum

Flevo

Aelmere

Elmere

Almari

Almeri

Zuiderzee (ongeveer 14e eeuw)

IJsselmeer (na afsluiting)

In de 10e eeuw zien we de contouren van de bekende geografische kaart zoals we die nu nog kennen. Wieringen, Schokland en Urk zijn de stevige eilanden (op keileem gebaseerd) met aan de noordzijde een waddengebied. Deze hoge delen in het waterrijke gebied danken hun bestaan aan de voorlaatste ijstijd waarbij keileem werd afgezet. Dit biedt een goede weerstand tegen water en golfslag, waardoor ze zo lang konden blijven bestaan.

In de 13e eeuw verandert de geografie aanzienlijk, grote delen van het veenachtige gebied worden een prooi van de zee en slaan tijdens een aantal stormen weg. De bovenkop van Noord Holland verdwijnt en het IJsselmeer is dankzij de aanstormende rivieren zoals de IJssel, Vecht e.a. behoorlijk groot geworden. Mede dankzij de verzanding van het Oer-IJ waardoor de Oude Rijn zijn smeltwater alleen via deze rivieren in zee kon lozen.

In de 15 eeuw is er niet veel gewijzigd, het land boven Amsterdam wordt iets groter (toepasselijk 'Waterland' geheten) en het water wordt teruggedrongen tot enkele veenmeren, die later zullen worden drooggemalen.

In de 19e eeuw (geheel rechts) zijn de huidige contouren te zien waarbij Wieringen als eiland er nog uitspringt. Bij de CD "Land en Water" worden de detailkaarten vergroot weergegeven.

Er bestaat uit de Romeinse tijd ook een 'Flevum', de naam van het castellum Flevum. De locatie van het fort is niet bekend, wellicht bij Velsen, Castricum of Groningen (laatste is minder waarschijnlijk). De franse naam 'fleur' is waarschijnlijk een afleiding van 'Flevum'. En de Vliestroom zou ook dicht tegen Flevum aanleunen.

Almere en Flevum waren twee namen van de vroegere zeebaai tussen St. Omaars en Calais Noord West Frankrijk.

Almere stamt van het Germaanse 'al' af voor 'groot'. 'Mere' is 'meer'. Of wel een groot meer.

Onderstaand een oude kaart uit een schoolatlas van de Vaderlandse- en Algemene Geschiedenis voor de Romeinse tijd (zo rond de jaartelling). Flevum castellum is bij Wieringen ingetekend (waarschijnlijk heeft het daar niet gelegen), de plaatsen Nijmegen (Noviomagum), Utrecht (Trajectum) en Vechten (Vectio etc. zijn redelijk nauwkeurig op de juiste locatie ingetekend. Het kleine binnenmeer heet daar Flevo Lacus, de IJssel (Isala) kwam daar op uit. Vanaf de Linge en Oude Rijn zien we diverse rivieren (Eem, Vecht, Amstel) aftakkingen maken naar het huidige IJ en IJmeer. Na onze jaartelling onstonden de Waal, Rijn/Lek en de IJssel. De IJssel is wellicht door de Romeinen zo groot geworden aangezien zij bij Kampen het laatste deel hebben uitgegraven. Het begin van het grote meer tot aan Leeuwarden in Friesland is al te zien als 'Vidrus'.


vervolg

menu Markerwaard

  

omhoog

  eerste hoofdmenu

Afbeelding: Geografie van het IJsselmeergebied door de eeuwen heen.
 
kaarten © Studio Alfazet. 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


menu Markerwaard


  

 

 

  

 

 

 

Op de CD-ROM 'Land en Water' kunt u alles op uw gemak lezen over de ontwikkeling van Nederland gedurende vele eeuwen. Inpolderingen, dijken, overstromingen etc.

Kijk bij LAND EN WATER